Ateş, vücut ısısının normal sınırlar üzerine çıkması olarak
tanımlanır. Vücut ısısı, ölçümün yapıldığı zamana ve ısının alındığı vücut
bölgesine göre değişir.
Ortalama vücut ısısının 36.5ºC-37ºC olduğu kabul edilmektedir.
Sabah daha düşük akşam daha yüksek olduğu bilinmektedir.
Isı ölçümünün yapıldığı vücut bölgelerine göre ısı değerlerinde
farklılıklar olur. Rutin uygulamada kullanılan ısı ölçüm bölgeleri içinde en
yüksek ısı rektal yolla (makattan) alınan ısıdır. Oral yolla (ağızdan) alınan
ısı rektal yolla alınandan daha düşüktür. Aksiller (koltuk altı) ısı ise en
düşük ısıdır.
Vücut Bölgelerine Göre Normal Değerler
KOLTUKALTI : 34.7-37 ºC
AĞIZ YOLUYLA : 35.5-37.5 ºC
REKTAL : 36.6-38 ºC
KULAKTAN : 35.8-38 ºC
Egzersiz, aşırı giyinme, sıcak banyo, aşırı sıcak hava, sıcak
yiyecek ve içecekler sağlıklı bir çocuğun vücut ısısını yükseltebilir.
Ateş olarak kabul edilen en düşük vücut ısısı, ölçümün yapıldığı
vücut bölgesine, ölçüldüğü saate ve çevre ısısına bağlı olarak
değişebildiğinden her ölçüm bölgesi için tek bir ısı değeri vermek olası
değildir.
Ateş
genelde vücudun herhangi bir enfeksiyona tepkisidir. Yeni doğmuş bebeklerde
ateş ayrıca vücudun su kaybetmesi ya da sıcak iklimlerde bebeğin sıcakta fazla
kalması dolayısıyla da ortaya çıkar.
Ateş çeşitli şekillerde ölçülebilir:
Koltuk altı Oral (ağız içinden ölçüm) Rektal (makattan ölçüm) Timpanik
(kulaktan ölçüm). Ölçümlerde hangi
yöntemin uygulanacağı çocuğun yaşına göre belirlenebilir. Bebeklerde rektal
ölçümler, daha büyük çocuklarda ise koltuk altından ateş ölçülmesi daha doğru
olmaktadır. Rektal yolla yapılan ateş ölçümü en doğru sonucu verdiğinden, 2 yaş
altı çocuklarda ateşin rektal yolla ölçülmesi tercih edilir. 2 yaş üstü
çocuklarda ise ateş, ağız yoluyla veya koltuk altı ile ölçülebilir. Rektal
ölçüldüğünde 38, ağızdan ölçüldüğünde 37.5, koltuk altından ölçüldüğünde 37.2
derecenin üzerinde ölçülen vücut ısıları ateş olarak değerlendirilir.
Rektal olarak ateş ölçebilmek için, bebek yüzüstü yatırlır ve
termometre yavaşça anüsün girişine bir miktar vazelin yardımı ile 2-2.5 cm kadar
sokulur. 6 aydan küçük bebekler için 1cm yeterli olabilmektedir. Dereceyi 2
dakika kadar ölçüm yerinde tutmak yeterlidir.
Koltuk altından ateş ölçebilmek için, derecenin ucu bebeğin
koltukaltına yerleştirilir. Bebeğin koltuk altı kuru olmalıdır ve derece
konduktan sonra 4-5 dakika kadar koltuk altı kapalı tutulmalıdır.
Ağızdan ateş ölçebilmek için ise, çocuğun yarım saat içinde
sıcak ya da soğuk bir şeyler içmediğinden emin olmak gerekir. Derecenin ucu,
dilin bir tarafının altına doğru yerleştirilmeli ve 3 dakika kadar dudakları
kapalı şekilde tutularak ölçüm yapılmalıdır.
Timpanik
infrared termometreler kulak zarından salınan termal radyasyonu tespit
etme ilkesi ile çalışır. Bu duyarlı bir yöntemdir. Hızlı bir ölçüm sağlamakla
birlikte kulak termometreleri diğer termometrelerden daha pahalıdır. 6 yaşın altında güvenilirliği sınırlıdır. Küçük
çocuklarda dış kulak yolu S şeklinde ve kavisli
olduğundan termometre ucu kulak zarını göremez ise hatalı
ölçüm yapar. Bu nedenle 2
yaş altındaki çocuklarda kulaktan ölçüm önerilmez. Ayrıca
diş kulak yolu salgıları (buşon) nedeni ile tıkanmalarda zarı göremez ve
okuyamaz. Ağlamadan veya orta kulak iltihaplarından önemli ölçüde etkilenmez. Çocuğun
kulak kepçesi üst kısmından tutularak arkaya ve yukarıya doğru hafifçe çekilir.
Termometrenin sensör kısmı hafifçe kulak içine itilir. Termometrenin ölçümü
başlatan düğmesine basıldıktan birkaç saniye sonra kulaktan
çıkarılıp dijital göstergedeki değer okunur. Ölçüm birkaç kez tekrarlandıktan
sonra bulunan en yüksek değer vücut sıcaklığı olarak kabul
edilmektedir. Eğer çocuk ölçümden önce sıcak duş yapmış , soğuk ortamda kalmış,
kulağın üzerine yatmış ise ölçüm 10-15 dakika bekledikten sonra yapılmalıdır.
Alından yapılan ölçüm ateşin izlenmesi için nazik bir yöntemdir. Alın termometresi, kaş bölgesinin üzerindeki ciltten ve etrafındaki dokudan yayılan kızılötesi enerjiyi ölçer. Bu enerji lens içerisinden toplanır ve sıcaklık değerine dönüştürülerek ölçüm yapılır. Ölçüm almadan önce, alın bölgesindeki kirleri veya saçları temizlenmelidir. Termometreyi, alına temas ederek ya da en fazla 5 cm uzaklıktan yakınlık sensörünü ve hedefleme ışığını kullanarak alnın önüne, kaşların ortasına yerleştirerek ölçüm yapılmalıdır. Kendi ateşlerini ölçen hastaların, “temassız” yerine “temaslı” seçeneğini kullanmaları önerilir.
Çocuklarda
cam termometrelerin vücut ısısı ölçümü amacı ile kullanılması artık
önerilmemektedir. AAP (Amerikan Pediatri Akademisi) bebek ve çocuklarda cam
termometre kullanımını kesinlikle tavsiye etmemekte olup, ABD ve gelişmiş bazı
ülkelerde cam termometre kullanımı yasaklanmıştır. (2008)
Alacağımız cihazın FDA, MED, ASTM, RoHS, FC onaylı veya uyumlu olmasına dikkat etmeliyiz.
(Kalibrasyon: Doğru ölçümlü bir cihazın sonuçlarının diğer bir ateş ölçer ile kıyaslanması, sapmaların tespit edilmesi ve rapor hazırlanması işlemidir. Tansiyon aletleri vb. ölçüm yapan tüm cihazlarda belli aralıklarla kalibrasyon yapılması gereklidir.)
YAŞ GRUBU
|
1.SEÇENEK
|
2.SEÇENEK
|
3.SEÇENEK
|
Yenidoğan-6 yaş
|
Koltuk Altı
|
Rektal
|
Deriden ateş ölçerler
|
6 yaş üzeri
|
Koltuk Altı
|
Kulaktan
|
Deriden ateş ölçerler
|
ATEŞ DÜŞÜRÜCÜLER
Ateş 38’C nin üstünde olduğunda çocuğu rahatlamak ve febril
konvülziyon gelişimini önlemek için kullanılır.
Parasetamol (Calpol, Tylol, Parol, Minafen, Paranox-S): Yenidoğan dönemindenden itibaren 4 saatte bir verilebilir, karaciğer rahatsızlığı olanlarda önerilmemektedir.
Ibuprofen (Apireks, Dolven, Pedifen, Ibufen vs): 6 aylıktan itibaren 6-8 saatte bir verilebilir, böbrek hastalığı olan hastalarda önerilmemektedir.
Aspirin: İlk bulunan antipiretik olup yan
etkilerinin fazla olması nedeni ile çocuklar için nadir romatizmal hastalıklar dışında genellikle önerilmemektedir. Özellikle viral enfeksiyonlarda tek dozla bile geri dönüşümsüz karaciğer hasarına neden olabileceğinden ateşli solunum yolu hastalıklarında önerilmemektedir.
Ketoprofen (Profenid): 6 aylıktan itibaren 6-8 saatte bir
verilebilir etkisi ve yan etkileri ibuprofen grubu ilaçlarla aynıdır.
Metamizol (Novalgin): Yan etkilerinin fazla olması nedeni ile pediatride rutin olarak önermiyoruz ancak ısrarcı düşmeyen 39.5 ºC üstü ateşlerde ateşli havale öyküsü olan çocuklarda ve özellikle ateşli
havalede acilde nadiren de olsa mecburen uygulamak zorunda
kalabiliyoruz.
Parasetamol ve ibuprofen arasında ateş düşürücü etkinliği açısından istatiksel fark yoktur. Ardışık parasetamol ve ibuprofen ( bir dolven bir calpol gibi) kullanımının etkinliği ve güvenilirliği konusunda bilimsel bir öneri veya kanıt yoktur. Ancak klinik olarak yanıt alınan hastalarda ardışık tedavi kullanılmaktadır.
Doktor görüşmelerinizde, kullanabileceğiniz ateş düşürücü ilacı ve hangi sıklıkta ne ölçüde vereceğinizi önceden belirleyiniz. Evinizde ateş ölçer ve doktorunuzun önerdiği ateş düşürücü ilacı bulundurunuz. Çocuğunuzda ateş tespit ettiğinizde öncelikle ılık bir duş aldırınız. Soğuk su ile uygulama yapmaktan kaçınınız. Hafif giysiler giydiriniz. Temelde ateşlenen bütün çocukların yakınlarının ilgisine ihtiyaçları vardır. Bundan dolayı hastalanan çocuğunuzu asla yalnız bırakmayınız. Sesini duyabileceğiniz bir mesafede olunuz. Çoğu zaman loş ve serin bir oda çocuğun daha çabuk iyileşmesine yardımcı olur ve onu evin günlük telaşından uzak tutar. Ayrıca miniğin sürekli sıvı almasını sağlayınız. Özellikle yünlü battaniyelerden, terlemesine ve ısının birikmesine yol açan kalın giysilerden sakınınız. Ateş bu yöntemlerle düşürülemiyor veya devam ediyorsa doktorunuzla temasa geçiniz.
Çocuğunuz icin uygun ilaç ve ilaç dozları için mutlaka hekiminize
başvurunuz.
